Je ziet je kind worstelen. Het lijkt alsof de angst om te falen overheerst. Misschien herken je de tranen na een mislukte toets, de buikpijn net voor een spreekbeurt of de woorden ‘ik kan dit echt niet’. Het is hartverscheurend om te zien hoe je kind in deze angst vastloopt.
Als ouder stel je jezelf onvermijdelijk de vraag of je dit had kunnen voorkomen. Hiervoor is er helaas geen eenduidig antwoord. Want faalangst ontstaat door een samenspel van factoren. Het belangrijkste is dat je begrijpt hoe faalangst ontstaat en hoe je jouw kind hierin kan ondersteunen.
Wat is faalangst eigenlijk?
Faalangst is meer dan een beetje zenuwen. Het is een diepgewortelde angst om tekort te schieten, om niet aan de verwachtingen te voldoen of om beoordeeld te worden. Door deze angst zal je kind taken gaan vermijden of net overdreven perfectionistisch worden. Vaak staat faalangst het plezier in leren, spelen en ontdekken in de weg.
Hoe ontstaat faalangst?
Faalangst ontstaat nooit zomaar. Meestal komt het tot stand door een combinatie van factoren, zoals de omstandigheden, ervaringen en persoonlijkheidskenmerken. We sommen alvast een aantal veel voorkomende oorzaken voor je op.
Faalangst vanuit de druk van verwachtingen
Veel kinderen ervaren de druk om goed te presteren. Van school, van vrienden of zelfs van zichzelf. De kans is klein dat iemand letterlijk zegt dat je kind perfect moet zijn. Maar kinderen zijn meesters in het oppikken van subtiele signalen die hen het gevoel geven dat fouten maken geen optie is.
Als ouder wil je natuurlijk dat je kind het goed doet. Dit betekent niet dat je hen onder druk zet. Het gevoel van te moeten presteren kan ook van binnenuit komen, los van wat jij zegt of doet.
Faalangst vanuit negatieve ervaringen
Een enkele negatieve ervaring kan een blijvende indruk achterlaten. Denk aan een toets die niet goed ging, een afkeurende opmerking van een leerkracht of zelfs een ruzie met een vriendje. Voor een kind volstaat dit soms al om zichzelf in te prenten dat het niet goed genoeg is voor anderen als het faalt. Dit soort gedachten liggen aan de basis van faalangst.
Faalangst vanuit vergelijking met anderen
Kinderen vergelijken zichzelf vaak met hun leeftijdsgenootjes. Hoe doet een vriendje het op school? Hoe goed is iemand anders in sport? Als je kind het gevoel heeft dat hij of zij ‘minder goed’ is, kan dit het zelfvertrouwen aantasten. Met de nadruk op ‘het gevoel hebben’. Want ook al is dit objectief gezien helemaal niet zo, het gaat over hoe jouw kind dit zelf ervaart.
Faalangst vanuit een gevoelige persoonlijkheid
Sommige kinderen zijn van nature gevoeliger. Ze willen graag alles goed doen en voelen dingen dieper aan. Dit is een prachtige eigenschap, maar het maakt hen ook kwetsbaarder voor faalangst. Ze leggen de lat vaak hoog voor zichzelf en kunnen moeilijk omgaan met teleurstellingen.
Faalangst vanuit omgevingsfactoren
De omgeving is een ruim begrip. Dit kan thuis zijn. Maar evengoed ook een leerkracht die onbedoeld druk legt, een schoolsysteem dat prestaties benadrukt of zelfs sociale media waarop enkel successen gedeeld worden. Dit zijn dus dingen die je niet altijd in de hand hebt.
Het belang van begrip en steun
Onthoud vooral het volgende. Faalangst is geen weerspiegeling van jouw rol als ouder. Het is een complexe mix van factoren. Je kind heeft vooral jouw liefde en begrip nodig.
Het helpt al enorm als je volgende principes hanteert.
- Fouten maken mag. Leer jouw kind dat fouten maken hoort bij groeien en leren. Iedereen maakt fouten. Zelfs jij als volwassene. Geef dit toe en maak duidelijk dat jij dit ook als leermoment beschouwt. Niet als een falen.
- Leg de focus op inspanning, niet op resultaat. Laat je kind weten dat je trots bent op wat het probeert, ongeacht hoe het uitpakt.
- Wees geduldig. Faalangst verdwijnt niet van de ene dag op de andere. Met jouw steun kan je jouw kind er wel leren mee omgaan.
En weet vooral dat je niet alleen bent in deze reis. Het feit dat je dit leest, toont al hoeveel je om je kind geeft. Samen zorgen we ervoor dat je kind de angsten leert loslaten en vol vertrouwen nieuwe uitdagingen aangaat.